-
Göçmen Denizanası – Rhopilema nomadica
Tehlike Durumu: Zehirli
Genel Bilgi:
Kızıldeniz’den Akdeniz’e geçiş yapan en son denizanası türü Rhopilema nomadica’dır. Kıyılarımız için az bilinen Rhopilema nomadica (Göçmen Denizanası) türü Ege kıyılarına kadar ulaşmış durumdadır. Yoğun bir üreme potansiyeline sahip olan bu tür; Haziran-Eylül aylarında daha fazla görünür ve dış görünüşü ile bir çana benzer.
Zehirleme Şekli:
Denizanasının alt kısımında tentaküllerin uç kısmında bulunan zehirli yakıcı kapsüllere temas edildiğinde zehiri geçirir.
Zehire Maruz Kalındığında Ne yapmalıyız:
Rhopilema nomadica ile temas edildiğinde temas eden bölge hemen deniz suyuyla hafifçe yıkanmalı ve kesinlikle tatlı su veya buz kullanılmamalıdır. (Tatlı su kullanımı derideki patlamamış zehirli kapsüllerin patlamasına neden olabilmektedir.) Temas eden bölge sirke yada %40-70’lik alkol veya amonyak ile yıkanarak ilk müdahalede bulunulmalıdır. Acı, şişlik, kaşıntı yada yanma devam ederse kişi mutlaka en yakın sağlık merkezinde götürülmelidir veya 112 Acil aranmalıdır.
-
Ters-düz Denizanası – Cassiopea andromeda
Tehlike Durumu: Hafif Zehirli
Genel Bilgi:
Akdenize Süveyş Kanalı yoluyla geçiş yapan ilk Lessepsiyen göçmeni Medüz türü Cassiopea andromeda’dır. İndo Pasifik kökenli olan bu türe Kıbrıs açıklarında İsrail ve Lübnan kıyılarıda, Güney Ege’de ve Akdeniz sahillerinde rastlanmaktadır. Cassiopea andromeda yoğun olarak derinliği 6m’ye kadar olan kayalık alanlarda ve çamurlu diplerde yada 4-10 m derinlikteki marina yatakları ve liman içlerinde bulunmaktadır.
Zehirleme Şekli:
Bu türde vücutta acıya, deride kızarıklığa, kaşıntıya aynı zamanda kusmaya ve iskelet ağrılarına neden olabilecek toksin üreten nematosistler bulunmaktadır. Zehirli deniz anası türlerinden olan Cassiopea andromeda yüzücüler ve dalgıçlar için potansiyel tehlike yaratmaktadır.
Zehire Maruz Kalındığında Ne yapmalıyız:
Bu tür ile temas edildiğinde; temas eden bölge vakit kaybetmeden deniz suyu ile yıkandıktan sonra sirke yada amonyak dökülüp kazazedenin rahatlaması sağlanmalı ve hemen en yakın sağlık kurumuna götürülüp tedavi edilmelidir veya 112 Acil aranmalıdır.
-
Beyaz Noktalı Denizanası – Phyllorhiza punctata
Tehlike Durumu: Zehirsiz
Genel Bilgi:
Batı Pasifik için yerli bir türdür. Zehirsiz denizanaları türlerinden birisidir. Tuzluluk ve sıcaklığa karşı geniş bir tolerans yeteneği vardır. Genelde Brazilya, Havaii ve Meksika körfezi kıyılarında görünen türün 2009 yılında İsrail kıyılaından ilk bildirimi gelmiştir.
-
Ay Denizanası – Aurelia aurita
Tehlike Durumu: Zehirsiz
Genel Bilgi:
Okyanus ve denizlerde yayılış gösteren Aurelia aurita türü Atlantik Okyanusu, Pasifik Okyanusu, Hint Okyanusu ve Türkiye’de Ege, Karadeniz, Marmara ve Akdeniz’de bulunur.Zehirsiz denizanalarından olan bu tür genellikle denizlerin kirli bölgelerinde, sahil kıyılarında görülürler. Nadiren acı sularda da bulunabilirler. Aurelia aurita üyelerinin yüzlercesi hatta binlercesi bir arada sığlık yerlerde yayılış gösterirler. Bu şekilde oluşturdukları yığınlar ağ atımını zorlaştığından dolayı balıkçılık olumsuz etkilenmektedir. Geniş sığ alanlarda yaşayanları fırtınalarla karaya vurdukların ise sahiller de hem görüntü itibariyle hemde çürümeleri esnasında kötü koku yaymalarından dolayı hoş olmayan durumlar ortaya çıkar.
-
Mor Çizgili Denizanası – Pelagia noctiluca
Tehlike Durumu: Zehirli
Genel Bilgi:
Mantar şekildeki vücudundan sarkan 8 adet küçük ve ağız çevresinde bulunan 4 adet büyük tentaküller ile hoş bir görüntü oluşturan 10 -15 cm. boyundaki Pelagia noctiluca aslında zehirli ve tehlikeli bir denizanasıdır. Fosforesans özelliğinden dolayı suyun altında hafif bir ışık yayar. 50 metre derinliğe kadar görülebilir. Rengi kırmızımsı sarıdan mora doğru değişebilir. Bu hayvana Ege ve Akdeniz kıyılarında özellikle yaz aylarında sıkça rastlanabilir.
Zehirleme Şekli:
Tentakül etrafında bulunan yakıcı kapsüller ile temas edildiğinde vücutta acılara neden olabilir. Bu tentaküller 50 cm uzunluğa kadar olabildiğinden hayvandan uzak durmak gerekmektedir. Hayvana dokunduğunuzda vücutta şişme, yanma, kızarıklıklar ve ateş görülebilir.
Zehire Maruz Kalındığında Ne Yapmalıyız:
Bu gibi durumlarda acıyan ve şişen yer zaman kaybedilmeden sirke ve limonla yıkanmalıdır. Yara kaşınılmamalı veya silmek için bastırılmamalıdır. Acı ve şişlik devam ederse en yakın sağlık merkezine gidilmelidir.
-
Pusula Denizanası – Chrysaora hysoscella
Tehlike Durumu: Zehirli
Genel Bilgi:
Vücut yapılarının rengi kahverengi, sarı, kırmızı tonlarında olabilir. Ağız etrafında 4 adet uzun ve kenarları kıvrımlı ağız kolları bulunur. Genelde kıyısal bölgelerde yayılım gösteren Chrysaora hysoscella, bahar aylarında başlayıp yaz sonuna kadar yaygın olarak görülür. Ömürleri yaklaşık bir yıl olan ve tüm dünya denizlerinde bulunan bu tür Türkiye sularında da; Akdeniz ve Ege Denizi’nde yaygın olarak görülmektedir. Marmara Denizi’nde de 2000’li yıllardan itibaren varlığını göstermektedir.
Zehirleme Şekli:
Chrysaora hysoscella’da diğer zehirli türler gibi dokunulan yerde acı veren, kaşınan isiliklere sebep olur. Bu yüzden suda bu denizanasına herhangi bir şekilde temas edilirse, sudan çıktıktan sonra kesinlikle kaşınmamalı ve ovuşturulmamalıdır.
Zehire Maruz Kalındığında Ne Yapmalıyız:
Patlamamış yakıcı kapsüller varsa deriden bir havlu ile bastırılmadan silinerek uzaklaştırmalıdır. Denizanasının temas ettiği bölge hemen amonyaklı su veya sirke ile yıkanmalıdır. Acı, yanma, kaşıntı devam ederse kazazede hemen enyakın sağlok kurumuna götürülmelidir.
-
Maviş Denizanası – Cotylorhiza tuberculata
Genel Bilgi:
Akdenizin en güzel denizanalarından biri olan Cotylorhiza tuberculata’nın şemsiye kısmının merkezi kızıl çevresi sarı renktedir. Şemsiyenin altından mavi-mor renkte uzantıları ile çiçek buketini andırmaktadır. Akdeniz’de özellikle güney İtalya kıyılarında ve koylarında bolca bulunan bu tür 2009 yılından itibaren sıcak sulara doğru eğilim göstermiş ve ülkemizde güney Akdeniz’de de gözlemlenmiştir. Zehirsiz denizanaları türlerinden biri olan Cotylorhiza tuberculata renklerinin güzelliği ile mercanlara benzemektedir, bu özelliği ile küçük balıkların avcılardan gizlenmelerine yardımcı olur.
-
Deniz Ciğeri Denizanası – Rhizostoma pulmo
Tehlike Durumu: Zehirsiz
Genel Bilgi:
Rhizostoma pulmo mavi beyaz arası sanki kenarları ısırılmış gibi bir şemsiyeye sahiptir. Şemsiyenin etrafında tentakül bulunmaz ama altından kolsu bar uzanır, bunları 8 oral kol takip eder. Büyüklükleri 50 cm’e kadar olabilir. Zehirsiz denizanaları türlerindendir. Genel olarak küçük denizlerin hepsinde yayılış gösterir. Ülkemizde de Akdeniz, Ege, Karadeniz ve Marmara da bulunmaktadır. Bu tür özellikle kirliliğin fazla olduğu alanlarda yoğun olarak görünür. Nematosistlere sahiptir ve bu özelliği sayesinde yüzücülerin çok başını ağrıtmaktadır. Herhangi bir saldırı durumuyla karşılaşıldığında hemen sağlık kuruluşlarına baş vurulmalıdır.